8.Cüz-İslamda Anne Baba

قُلْ تَعَالَوْا اَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ اَلَّا تُشْرِكُوا بِه۪ شَيْـٔاًۜ وَبِالْوَالِدَيْنِ اِحْسَاناًۚ وَلَا تَقْتُلُٓوا اَوْلَادَكُمْ مِنْ اِمْلَاقٍۜ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَاِيَّاهُمْۚ وَلَا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَۚ وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّت۪ي حَرَّمَ اللّٰهُ اِلَّا بِالْحَقِّۜ ذٰلِكُمْ وَصّٰيكُمْ بِه۪ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿١٥١﴾

De ki: Gelin, rabbinizin size neleri haram kıldığını okuyayım: O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın. Anne babaya iyilik edin. Fakirlik korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin; biz, sizin de onların da rızkını veririz. Kötülüklerin açığına da gizlisine de yaklaşmayın. Haklı bir sebep olmadıkça Allah’ın yasakladığı cana kıymayın. İşte bunları Allah size emretti; umulur ki düşünüp anlarsınız.

(En'âm Suresi - 151)

Bu ayette beni yakalayan birşey var. Ayet şöyle başlıyor:“ قُلْ تَعَالَوْا اَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ”

“Söyle onlara”,Hz Muhammed’e (sallallahu aleyhi ve sellem) deniyor. “Hadi size Rabbimizin size neleri haram kıldığını okuyayım. Yani ayetin haram olan şeyleri içermesi bekleniyor. Böyle umuyorsunuz çünkü ayet “size haram kılınanları okuyayım” diye başlıyor,bunların bir listesi;

اَلَّا تُشْرِكُوا بِه۪ شَيْـٔاًۜ

“Allah’a şirk koşmayın.” 

Bir tanesini atlayacağım. “ وَلَا تَقْتُلُٓوا اَوْلَادَكُمْ مِنْ اِمْلَاقٍۜ” “Fakirlik endişesiyle çocuklarınızı öldürmeyin.” 

نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَاِيَّاهُمْۚ

Biz, sizin de onların da rızkını veririz.

وَلَا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَۚ

Kötülüklerin açığına da gizlisine de yaklaşmayın.

Hayasızlığın,ahlaksızlığın,açık saçıklığın her türlüsünden uzak durun.

Özetlersek; Allah’a şirk koşmayın,fakirlik endişesiyle çocuklarınızı öldürmeyin ve hayasızlığın hiçbir şekline bulaşmayın. 

وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّت۪ي حَرَّمَ اللّٰهُ اِلَّا بِالْحَقِّۜ

Haksız yere Allah’ın yasakladığı cana kıymayın,cinayete bulaşmayın.

Haksız yere bir canı öldürmeye hakkınız yok. Hak olan sebeple öldürmeye ise sadece mahkeme karar verir. 

Bu ayette yapmaktan men edildiğimiz büyük büyük günahlar yer alıyor. Sonunda diyor:

ذٰلِكُمْ وَصّٰيكُمْ بِه۪ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ

“İşte size Allah bunu emretti ki aklınızı kullanasınız.”

Hepsinin ortasında Allah bir öğüt veriyor: 

وَبِالْوَالِدَيْنِ اِحْسَاناًۚ

Gerçekten kafam karışıyor çünkü “Anne babanıza karşı en iyi olunuz diyor.” Düşündüm ki ayet emirler değil,yasaklar hakkında. Ayetteki herşey haramlardır. Şirk koşma,adam öldürme,çocuğunu öldürme,hayasızlığa yaklaşma,haksız yere bir insanı öldürme. Her şey “yapma” ayette yap diye geçen tek şey anne babaya iyilik. Biliyor musunuz söz bilimi açısından neden bu kadar güçlü ? Çünkü Allah diyor ki ailenizle “en iyi” olmanın dışında her ne yapıyorsanız yapmayın daha iyi. İslamda kabul edilmesi için en iyisini yapmaya çalıştığımız böyle başka bir amel yok ve en iyisini yapmazsanız aslında günaha girersiniz. Böyle başka bir emir yok anne baba dışında. Allah’a karşı iyilik edin emri yok. Eğer anne babana iyilik yapmazsan haram olur,ayet haramları anlatıyor. Ayet yasaklar hakkında “وَبِالْوَالِدَيْنِ اِحْسَاناًۚ” diyor Allah. Anne babanıza karşı olabileceğiniz en iyisi olun. Ne koşulda olursa olsun onlara hayırlı olun. Bu ayetteki başka müthiş şey ise,bu arada en iyisinden daha az yapmanız haramdır,Allah’ın yasakladığı bir durumda olursunuz. Bu ayette dikkati çeken bu. Eğer namazımda mükemmel değilsem günaha girmiş sayılmam. Mükemmellik için çabalamalıyım ama günah içinde değilim,haram içinde değilim en azından. Eğer insanlarla mükemmel bir şekilde konuşmuyorsam,daha iyisi olabilirim fakat günah içinde değilim en azından. Fakat anne babamla ? Anne babama karşı mükemmel mi olmalıyım ? Hangi fiil o ? Onlarla en iyi şekilde konuşun,en iyi şekilde anlaşın,en güzel hediyeleri verin. Onlara karşı en sabırlı olun,en iyi şekilde sabır gösterin. Hangi eylem ? Allah bir fiili vurgulamadı sadece anne babanıza gelince en iyisi olun dedi. İhsan yani en iyi ne ? Bu ne demek biliyor musunuz ? En iyisinden tek bir azını bile düşünmeyin. Anne babanıza karşı en iyisi olmak dışında yapmayı düşünebileceğiniz bir ilişki yok. Konuşmanız,sabrınız,düşünceleriniz,davranışınız,diliniz,hediyeleriniz,zamanınız en iyisi olmalı. Neredeyse tüm dillerde kullanılan da budur. Biri size talimat verdiğinde “bir tartışma istemiyorum,tamam mı ? der. Çocuklarıma “sessizlik” desem,bir kelime bitmiştir. Bir tartışma istemiyorum tartışmanın sonunda itiraz olmaz. Şunu duymak istemiyorum: “Benim durumum farklı,bu beni bağlamıyor çünkü babamdan nefret ediyorum anneme de tahammül edemiyorum. Hiç fark etmez. وَبِالْوَالِدَيْنِ اِحْسَاناًۚ  anne babaya gelince en iyisi ol, bu kadar. Söylenen başka bir şey yok. Size diyorum en iyisi olun diyor Allah. Bu ayette dikkati çeken bu. Onun dışında herşey yasaklama dolayısıyla anne babamıza karşı en iyisi olmanın dışındaki her şey yasak. Allah bizlere bu inanılmaz standartlarda yaşamayı nasip etsin. Gerçekten bizlere güç,sabır,gerçekten sabır,anlaşmak zor olduğunda anne babamızla anlaşabilmeyi ihsan etsin. 

________________________________________________

Nouman Ali Khan’ın yaptığı tefsir dersinden çıkarılan nottur.